Öncelikle tarayıcımız üzerinden ''Token Sniffer'' sitesine giriyoruz.
(Gitmek için Token Sniffer yazısına tıklayın)
Ana sayfanın arama çubuğunu kullanarak tokenin adı veya kontrat adresini yazarak güncel bilgilerine ulaşabilirsiniz.
Token sayfasına gittiğinizde, araştırdığınız token hakkında çeşitli bilgileri göreceksiniz. Bu bilgiler arasında tokenın sahibi, akıllı sözleşme adresi, likidite havuzu büyüklüğü ve kontratın taranması sonucu güncel bilgiler yer alıyor.
Dolandırıcı bir coin veya tokenı anlamak için, genellikle şu faktörlere bakmanız gerekebilir:
Geliştirici ekibinin şeffaflığı ve geçmişi.
Tokenın akıllı sözleşmesinin doğrulanmış olup olmadığı.
Tokenın likidite havuzu büyüklüğü ve bu havuzda likiditenin kilitli kalma süresi.
Topluluk etkileşimi ve geri bildirimler.
Sosyal medya ve forumlardaki yorumlar ve tartışmalar. 1- Öncelikle 'Token is sellable' kısmını kontrol ediyoruz. Buranın (✓) olmasına dikkat etmelisiniz. Çünkü tokenin alım satıma açık olup olmadığını ifade ediyor.
2- Daha sonra 'Contract Analysis' kısmında bulunan, 'Verified contract source' kısmının (✓) olmasına dikkat etmelisiniz. Buranın doğrulanmamış olması hiçbir onay almadığını belirtiyor. 3- 2. kısımda bulunan 'Source does not contain a mint function' bölümüne baktığımızda, Token kontratında yer alan kod incelendiğinde bu kısım onaylı (✓) ise ekip token arzında arttırım veya azaltım yapılabilir anlamını çıkarmalıyız.
4- En önemli kısım olan 'Ownership renounced' yazısının bulunduğu kısım çok önemli, token sahibinin sahiplikten vazgeçip vazgeçmediğini gösteriyor.
Token sahibinin neden sahiplikten vazgeçmesi gerekiyor;
Token satışını durdurabilir.
Arz arttırımı yapabilir.
Slipaj oranını değiştirebilir.
Kara listeye alabilir.
5- 'Holder Analysis'
Kısmına bakıyoruz burada Tokeni yaratan kişinin cüzdanına ve diğer cüzdanların analizini yapıyorsunuz.
Owner/Creator bölümünde token yaratıcısının arzın %5'ten çok/az olup olmadığını belirtiyor. Burada bu (✓) işaret olduğunda arzın %5'inden az olduğunu ifade eder ve bu bize token sahibinin satış yapıp fiyata manipülatif hareketler yapamayacağını ifade eder.
2. Cümleye baktığımızda ise diğer yatırımcıların arzın %5'inden az/çok olup olmadığını ifade eder.
6- 'Liquidity Analysis' Likidite bölümünde, genellikle "Liquidity" olarak belirtilen bir miktar bulunur. Bu, tokenın likidite havuzunun büyüklüğünü gösterir. Likidite havuzuna kitlenen miktar, token alım satımında oluşabilecek dengesizliği gidermektedir. Piyasada alıcı varken satıcı yok veya tam tersi satıcı var alıcı yok ise bu gibi durumlarda likidite havuzu devreye girerek işlemlerin karşılanmasını algoritmik olarak gerçekleştirmektedir.
Burada eklenen likiditeye baktığımızda 61,65 adet BNB eklenmiş yani bu havuzun çok küçük ve güvenilir olmadığını gösterir.
7- 'Similar Contracts'
En alt bölümde yer alan similar contracts ise bize az önce arama yaptığımız kontrat adresinin birebir aynı kodla yazılanların listesini çıkarmaktadır.
Bu listeyi gördüğünüzde ekip emek vererek sıfırdan kontrat yazmak yerine, başka çıkmış tokenların kontrat adreslerini kopyalayıp o tokenı piyasaya sürerler.
Göreceğiniz üzere listede yer alan tokenların çoğu shit token ve bu tokenlardan uzak durmamız gerekiyor.
8- 'Bubble Map'
Okla gösterdiğimiz 'Bubble Map' yazısına tıkladığımızda karşımıza altta yer alan görseldeki gibi cüzdan dağılımı çıkacaktır.
Burada dikkat etmemiz gereken başlıca hususlar şunlardır; Cüzdan dağılımlarının gördüğünüz üzere birbirleri ile çatallanarak bağlantı kurduğunu görüyoruz, bu bize ekibin kendi açmış olduğu cüzdanlar veya anlaştığı fenomenler ile etkileşim kurarak hem alım satımda hem de kendi aralarında transfer yaptıklarını görmüş oluyoruz. Yapmış oldukları bu etkileşim ile tabiri caiz ise 'suni hacim' yaparak insanları kandırdıklarını görüyoruz. Bir diğer husus ise bu tokenlerın fenomenler tarafından sürekli reklamının yapıldığını görüyoruz. Ekipte bu reklam karşılığında fenomenlerin cüzdanlarına token veya para transferi yaparak etkileşime girmektedir. Buda ekibin dolandırıcı olma potensiyelini barındırdıklarını bize gösterir. Ayrıca dikkat etmemiz gereken bir nokta var. Bu çatallanmayı gördüğünüz her tokenda dolandırıcılık olduğunu düşünmeyin. Bunu nasıl anlarız derseniz; Token'ın whitepaper kısmını okuyarak projenin içeriğine bakılmalıdır. Örnek vermek gerekirse web3 projesi olan bir tokenin genellikle belli görevler dahilinde cüzdanlara 'airdrop' yapmaktadır. Bu gibi durumlarda cüzdanlarla birebir etkileşimde olduğundan bubble mape bakarak çatallanma olarak görünebilir. Projeye bu açıdan bakıldığında dolandırıcı sınıfına almamanızda fayda var.
